Artykuły

Zgnilec złośliwy

Zgnilec  złośliwy

Zgnilec złośliwy  zwany też amerykańskim , to zakaźna choroba czerwiu atakująca  nasze pasieki.  Z chorobą  tą  zetknął się  chyba każdy  pszczelarz.   W porównaniu z warrozą zgnilec powodował mniejsze straty dlatego zwracano jakby mniejszą uwagę  na jego zwalczanie.  W ostatnich latach  pojawiają się jednak nowe ogniska zgnilca. W roku 2009 w Małopolsce stwierdzono  ich ponad  30. Dotyczy to jednak tylko wypadków zgłoszonych do Inspekcji  Weterynaryjnej.  Można przypuszczać, że wiele jeszcze rodzin , zwłaszcza w pasiekach zaniedbanych jest dotkniętych tą chorobą. Część pszczelarzy nie potrafi rozpoznać i leczyć  zgnilca w swoich rodzinach, lub ukrywa jego występowanie stwarzając tym samym  zagrożenie dla sąsiednich pasiek.

Zgnilec złośliwy jest wywoływany przez bakterię Paenibacillus larvae.  Wytwarza ona bardzo odporne przetrwalniki  zachowujące żywotność   przez  20 lat a nawet dłużej.  Bakterie porażają  larwy  w wieku 6-8 dni.  Zakażenie następuje drogą pokarmową. Do skutecznego zakażenia  1 larwy potrzeba minimum  8 bakterii.  Rozwój choroby następuje już pod zasklepem.  Larwa zamiera i  przekształca się w brunatną, cuchnącą  masę.  Zasklep jest zapadnięty, a po pewnym czasie zostaje on przedziurawiony przez pszczoły.  Przy silnym porażeniu  w ulu pojawia się nieprzyjemny, bardzo charakterystyczny zapach kleju stolarskiego.  Gnijąca  masa powstała z ciała zamarłej larwy ma konsystencję śluzowatą  i daje się wyciągać w długie nitki np. za pomocą  zapałki. Ta właśnie cecha i specyficzny  zapach  pozwala pszczelarzowi z dużym prawdopodobieństwem  zdiagnozować zgnilec.

Choroba pojawia się najczęściej w okresie od czerwca do sierpnia.  Zarazki zgnilca przenoszą  się przez wosk, miód, ramki, sprzęt i narzędzia pszczelarskie. Głównym źródłem zakażenia są  chore lub zamarłe rodziny w których pozostają plastry z martwymi larwami.  Rabunek chorych lub zamarłych rodzin powoduje przenoszenie się choroby  do nowych pasiek.  Nieprzypadkowo  na zgnilec  zapada często najmocniejsza rodzina w pasiece.  Zakażeniu sprzyjają  też  lata o słabych pożytkach kiedy to pszczoły z braku lepszego zajęcia penetrują nawet daleko położone pasieki.

Zwalczanie zgnilca najczęściej polega na likwidacji  rodziny przez jej zasiarkowanie.  Przy słabszym porażeniu można podejmować próby leczenia .

Procedura ta polega na przesiedleniu rodziny do nowego, czystego ula na ramki z węzą  / nie może tam być ani jednej ramki z odbudowana woszczyną/ i 24 godzinnej głodówce. Chodzi o to, aby przetrwalniki zgnilca znajdujące się w wolu pszczół wraz z miodem zostały strawione, a zatem zniszczone. Wszystkie ramki z porażonego ula niszczymy natychmiast najlepiej poprzez spalenie. Ul należy zamknąć szczelnie a następnie zdezynfekować poprzez wymycie 2 %  roztworem sody żrącej na gorąco.  Na czas przesiedlania matkę zamykamy w klateczce.  Pszczoły w nowym ulu ocieplamy dobrze i po upływie 24 godzin podkarmiamy  rzadkim syropem cukrowy lub inwertem.  W zwalczaniu zgnilca stosowanie antybiotyków i  sulfonamidów jest zabronione. Tym bardziej nie wolno stosować tych środków profilaktycznie.

Ponieważ zgnilec złośliwy jest chorobą zwalczaną z urzędu, podejrzenie jego wystąpienia należy zgłosić do Powiatowego Lekarza Weterynarii, który zleci stosowne procedury. Najczęściej  oznacza to likwidację chorych rodzin, czasem także spalenie uli. Szkody wynikłe z tych procedur są wyrównywane przez Skarb Państwa.

Karniowice, 19.11.2010r.                                                                                        

Jan Ślósarz