Mięta pieprzowa – Mentha piperita
Rodziny pszczele porażone pasożytem Varroa destructor, odymiamy ziołami uzyskanymi z mięty pieprzowej, rumianku i eukaliptusa, jako mieszanka, lub każde zioło oddzielnie.
Wysuszone zioła spalamy w podkurzaczu i odymiamy przez otwór wlotowy rodziny porażone pasożytem. Odymianie przerywamy w chwili wydostawania się dymu z pod powałki.
Czynność tę powtarzamy 4-ro krotnie, co 5 dni. Po każdym zabiegu sprawdzamy ilość osypanego pasożyta na dennicę.
Olejek lub wyciąg z mięty pieprzowej, wykorzystujemy przy zwalczaniu choroby woreczkowej i grzybicy w rodzinach pszczelich.
Olejek miętowy lub wyciąg spirytusowy, podajemy chorym rodzinom pszczelim w pokarmie węglowodanowym tj. w syropie cukrowym lub cieście cukrowo-miodowym. Olejek lub wyciąg z mięty pieprzowej jak i mięty zielonej, dodajemy do syropu cukrowego lub ciasta cukrowo-miodowego w ilości 3 ml na 1 litr syropu lub 1kg ciasta cukrowo-miodowego. Robiąc ciasto cukrowo-miodowe, należy dokładnie ugniatać aż do uzyskania masy plastycznej, którą podajemy bezpośrednio rodzinom pszczelim. Jeżeli przygotowane ciasto lecznicze nie możemy poddać bezpośrednio pszczołom do ula, należy go szczelnie zapakować przed ulatnianiem się olejków eterycznych leczniczych. Każda chora rodzina powinna otrzymać 4 litry lub 4 kg pokarmu leczniczego.
Jeżeli leczone rodziny pszczele posiadają dostateczną ilość pokarmu i nie będą zabierały pokarmu leczniczego, możemy stosować metodę odparowania, układając nasycone olejkiem maty płócienne na górnych beleczkach ramek.
Można również przygotować odpowiednie szalki, które napełniamy olejkiem miętowym, przykrywamy siateczką i wsuwamy ją na dennicę pod ramki z pszczołami.
Stosując tę metodę uzyskujemy podwójny efekt w leczeniu chorych rodzin, ponieważ olejek miętowy działa skutecznie przy zwalczaniu pasożyta Varroa, oraz przy leczeniu choroby woreczkowej i grzybicy.
Rumianek pospolity–Chamomilla recutita
Do leczenia rodzin pszczelich:
- porażonych pasożytem Varroa jacobsoni używamy również
- wysuszonych ziół z rumianku pospolitego. Do odymiania rodzin pszczelich, robimy mieszankę ziołową z mięty pieprzowej, rumianku i kocimięty i spalamy w podkurzaczu.
Do leczenia rodzin pszczelich wykorzystujemy zebrany kwiatostan, z którego sporządzamy wyciąg alkoholowy oraz napary ziołowe. Natomiast do zwalczaniu Varroa – zbieramy zioła rumianku, ścinając łodygi na wysokości 5 cm od podstawy rośliny wraz z kwiatostanem.
Zebrane zioła suszymy tak samo jak inne zioła lecznicze.
Tymianek – Thymus vulgaris
Właściwości bakteriobójcze, zawartość olejku eterycznego, a w nim tymolu, wzbudziło zainteresowanie specjalistów zajmujących się chorobami pszczół. Po raz pierwszy wykorzystywano obok Folbexsu VA i czeskiego BEF, tymol do zwalczania choroby roztoczowej w latach 1950-1952. W tym czasie wiedza na temat tymianku wśród pszczelarzy była znikoma. Dopiero pojawienie się Varroa Jacobsoni, zmobilizowało specjalistów do szukania środków naturalnych do zwalczania tego pasożyta. Okazało się, że olejek tymiankowy działa skutecznie przy zwalczaniu Varroa, zgnilca amerykańskiego, grzybicy wapiennej oraz choroby woreczkowej. W badaniach tych stosowano poza olejkiem tymiankowym również olejki: cynamonowy, cytrynowy, kminkowy i żywokostowy. Okazało się, że olejki te posiadają właściwości bakteriobójcze i bakteriostatyczne, a to ma kapitalne znaczenie przy zwalczaniu chorób pszczelich.
Do leczenia chorych rodzin pszczelich, stosujemy olejek eteryczny tymiankowy, lub wyciąg spirytusowy z ziela tymianku. Do tego celu zbieramy młode pędy tymianku, przed zakwitnięciem, 5 dkg ziela tymianku zalewamy 1/2 litra 70% spirytusu i zamykamy na 10 dni.
Następnie odsączamy płyn do czystej butelki i przechowujemy w chłodnym i ciemnym miejscu. Uzyskany wyciąg z tymianku wykorzystujemy do leczenia chorych rodzin pszczelich. Olejki eteryczne lub wyciąg spirytusowy podajemy chorym rodzinom w pokarmie węglowodanowym tj. w syropie cukrowym lub cieście cukrowo-miodowym 4-ro krotnie po 1 litrze pokarmu, z dodatkiem 1 cm3 lekarstwa na 1 litr syropu. W ten sposób chora rodzina w czasie leczenia, otrzymuje 4 cm3 stosowanego lekarstwa.
W badaniach doświadczalnych stosowano poszczególne olejki oddzielnie, mimo, że wykazywały podobne działania, gdyż niektóre z nich cechuje szerokie spektrum działania. Do nich należą olejki: miętowy, tymiankowy, szałwiowy, które mogą być stosowane tak przy zwalczaniu Varroa jak i leczeniu innych chorób pszczelich. Tymianek jest rośliną miododajną, a pszczoły przepadają za zbieraniem nektaru i pyłku z tymianku.
Szałwia lekarska –Salvia officinalis
Tak jak i tymianek, szałwia posiada właściwości przeciw bakteryjne oraz duży procent olejku eterycznego, który działa toksycznie na pasożyta Varroa destructor. Prowadzone są również doświadczenia z olejkiem szałwiowym, do zwalczania choroby grzybiczej, który wykazuje podobne działanie jak olejek tymiankowy. Dotychczasowe badania potwierdzają skuteczność działania na samice Varroa.
Podstawowymi preparatami do leczenia rodzin pszczelich są:
- Olejek eteryczny szałwiowy – jest to gotowy preparat do stosowania zgodnie z zaleceniami, przy poszczególnych chorobach rodzin pszczelich.
- Wyciąg spirytusowy z świeżych liści szałwii, sporządzony według wskazań podanych w niniejszym opracowaniu.
Podając preparaty do leczenia chorych rodzin pszczelich, należy je odpowiednio rozcieńczyć syropem cukrowym lub w cieście cukrowo – miodowym, gdyż są one zbyt skoncentrowanym środkiem.
W czasie zwalczania Varroa destructor należy wsunąć wkładkę na dennicę leczonej rodziny. Pozwoli ona na właściwą ocenę stanu porażenia rodziny pszczelej tym pasożytem. Szałwia, poza walorami leczniczymi dla ludzi i pszczół, jest rośliną miododajną, kwitnącą w maju i czerwcu i chętnie odwiedzaną przez pszczoły. Zbierany nektar z szałwii, wzbogaca bukiet smakowo – leczniczy miodu.
Nosema apis – zakażone rodziny wykazują słaby rozwójwiosenny i obniżone zdolności produkcyjne. Intensywna inwazja prowadzi do strat rodzinpszczelich. Główne nasilenie choroby przypada na okres wczesnej wiosny. Wiąże się to zespecyficznymi warunkami, jakie panują w czasie zimowania, podczas którego dochodzi doszybkiego rozprzestrzeniania się zakażenia sporami pierwotniakaN.apisw obrębie rodzinpszczelich.
Podstawą zwalczania nosemozy są zabiegi hodowlano – higieniczne, których celem jest likwidacja źródła zakażenia. Zabiegi te mogą być uzupełnione leczeniem farmakologicznym, którego istotą jest zahamowanie rozwoju i namnażania się pasożyta w organizmie pszczół robotnic, a tym samym na zapobieganiu wystąpieniu objawów klinicznych (biegunki) i rozprzestrzenianiu się choroby.
Badania prowadzone w warunkach laboratoryjnych i terenowych wykazały, iż wyciąg z bylicy piołunu posiada właściwości hamujące rozwój pierwotniaka Nosema apis u pszczół zakażonych w sposób naturalny i sztuczny. Standaryzowany wyciąg z bylicy piołunu (Artemisia absinthium L.) stosowano jako dodatek do pokarmu cukrowego w dawce 5 ml wyciągu na 100 ml syropu cukrowego bądź 5 ml wyciągu na 100 g ciasta cukrowo -miodowego.
Podawanie wyciągu z piołunu w syropie cukrowym (nawet w małych dawkach) wiąże się jednakże z ryzykiem, iż nie zostanie on w całości bezpośrednio spożyty przez pszczoły i zostanie złożony w komórkach plastrów w postaci zapasów, które mogą zanieczyszczać miód pozyskiwany z tych rodzin. Obecność pozostałości wyciągu z piołunu w takim miodzie może skutkować jego gorzkim posmakiem.
Z tego względu zaleca się podawanie wyciągu z piołuny w cieście miodowo – cukrowym.
Sposób postępowania przy zwalczaniu choroby zarodnikowcowej:
- przygotować ciasto miodowo – cukrowe przez wymieszanie 250 g płynnego miodu (miód powinien być przed użyciem przegotowany i ostudzony do temp 40 – 45°C) z 65 ml wyciągu z piołunu, a następnie wymieszanie z 1000g cukru pudru. Całość należy dokładnie wygnieść, tak, aby utworzyła się plastyczna masa.
- ciasto w formie pakietu podaje się wczesną wiosną rodzinom, w których stwierdzono zakażenie sporami Nozema apis (na podstawie badań laboratoryjnych), w ilości 1 kg na rodzinę, uzupełniając jego ilość w miarę wyjadania przez pszczoły, przez 3 tygodnie.
Uwaga:
podawanie ciasta z wyciągiem z piołunu powoduje jedynie zahamowanie rozwoju pierwotniaka Nozema apis w organizmie pszczół. Równolegle należy wykonać wszystkie rutynowe zabiegi hodowlano – sanitarne zalecane przy zwalczaniu nosemozy, mające na celu zniszczenie źródła zakażenia (spor Nozema apis ) w środowisku ula u chorych rodzin.
Chmiel zwyczajny (Humulus lupulus)
Występowanie: wilgotne zarośla w dolinach rzek, pola uprawne (plantacje). Wykorzystujemy szyszki prawie dojrzałe, które zbieramy jesienią. Działanie: odtruwające, antyseptyczne,pobudzające rozwój. Sposób użycia: z suszonych, rozdrobnionych szyszek sporządzamy napar. 50 g suszu zalewamy 1 litrem wrzącej wody. Zaparzać najlepiej w termosie i odstawić na 5 – 6 godzin. Podajemy 50 ml naparu na 1 litr syropu.
Mniszek lekarski (Taraxacum officinale)
Występowanie: występuje pospolicie na łąkach, pastwiskach i nieużytkach. Wykorzystujemy kwiaty i młode liście, zbierane w czasie kwitnienia oraz korzenie zbierane późną jesienią i wczesną wiosną. Działanie: ogólnowzmacniające i oczyszczające organizm pszczół.
Sposób użycia: z liści i kwiatów sporządzamy napar. 50 g suszu zalewamy 1 litrem wrzącej wody i pozostawiamy do naciągnięcia na 2 do 4 godzin. Z suszonego korzenia sporządzamy odwar. 50 g suszonego, rozdrobnionego korzenia zalewamy 1 litrem wody. Wolno podgrzewamy na łaźni wodnej przez 30 minut, nie dopuszczając do wrzenia. Odstawiamy do ostudzenia. Pszczołom podajemy 50 ml naparu bądź odwaru do1 litra syropu cukrowego.
Pokrzywa zwyczajna (Utrica dioica)
Występowanie: występuje pospolicie – nieużytki, przychacia, przydroża, zarośla i olszyny. Wykorzystujemy górne części pędów razem z liśćmi. Zbiór wczesną wiosną, do chwili kwitnienia i początku kwitnienia. Działanie: ogólnowzmacniające, antyseptyczne, dostarczające witamin, mikro – i makroelementów. Sposób użycia: z suszu robimy napar. 20 g suszu zalewamy 1 litrem wrzątku, odstawiamy do naciągnięcia na czas 4 – 6 godzin. Pszczołom dajemy w ilości 100 ml naparu na
1 litr syropu. Można też dodawać świeży syrop z pokrzywy do syropu cukrowego w ilości 5 – 10 ml na litr lub 0,5 kg ciasta miodowo – cukrowego.
Sosna zwyczajna (Pinus silvestris)
Występowanie: występuje pospolicie w całym kraju. Wykorzystuje się pączki oraz świeże igliwie z młodych gałązek. Pączki zbieramy wczesną wiosną w okresie nabrzmiewania. Igliwie można zbierać w ciągu całego roku (zimą posiada najwięcej witamin).
Działanie: wzmacniające, przyśpieszające wiosenny rozwój pszczół, uodparniające na choroby, wzbogacające w witaminy. Sposób użycia: z pączków i igliwia sosny sporządzamy odwar. 20 g rozdrobnionego surowca zalewamy zimną wodą i podgrzewamy przez 30 minut, nie dopuszczając do wrzenia. Odstawiamy do wystudzenia. Pszczołom podajemy 20 – 30 ml odwaru na 1 litr syropu cukrowego.
Czosnek pospolity (Allium sativum)
Występowanie: uprawiany. Wykorzystujemy cebule (główki czosnku).
Działanie: stymulacja rodzin pszczelich, zwiększenie odporności na choroby pszczół, profilaktyka nosemozy i grzybicy. Sposób użycia: 200 g czosnku zalać 0,5 litra spirytusu 70% lub wódki. Postawić w ciemnym miejscu na 14 dni. Od czasu do czasu wstrząsnąć. Po tym czasie przefiltrować i rozlać do butelek. W tym samym czasie sporządzić również roztwór spirytusowy propolisu w proporcji 20 g propolisu na 0,5 litra spirytusu 70 % i odstawić na 14 dni, co jakiś czas wstrząsając. Następnie przefiltrować i zlać do butelek. Oba wyciągi mieszamy w równych ilościach i podajemy pszczołom w ilości 1 ml na 0,5 l syropu wiosną przez okres siedmiu dni. W celach profilaktycznych, pszczołom można również podawać sam wyciąg z czosnku, lub propolisu. Powyższy wyciąg można również podawać do poidła słoikowego wczesną wiosną.
Skrzyp polny (Equisetum arvense)
Występowanie: występuje napolach. Wykorzystujemy ziele skrzypu.
Działanie: leczenie grzybicy pszczół i profilaktyka. Sposób użycia: 200 g świeżego skrzypu zalać 3 litrami wrzącej wody. Odstawić na 1 godzinę do naciągnięcia. 50 ml naparu dajemy do 1 litra syropu. Odwarem skrzypu można również karmić pszczoły przed zimą.
HERBATKA SKLENARA
Do stosowania przy podkarmianiu wiosennym i jesiennym w syropie cukrowym. Taki syrop jest chętnie pobierany przez pszczoły. Poprawia warunki zimowli i zdrowotność pszczół. Zapobiega biegunce i nosemozie. Napar z ziół stosuje się zamiast czystej wody, do wykonania syropu cukrowego, do podkarmiania pszczół do zimowli. Sam syrop cukrowy, bez naparu z ziół nie zawiera w sobie żadnych mikroelementów czy substancji mineralnych. Wykonanie syropu z naparu z ziół, dostarcza biopierwiastki do organizmu pszczół. Wybitnie poprawia ich kondycję. Znany austriacki hodowca pszczół Guido Sklenar opracował ten zestaw i stosował go, karmiąc swoje rodziny pszczele z bardzo dobrym wynikiem.
SKŁAD MIESZANKI
1. Arlemisia – Bylica – 5 gram
2. Mentla – Mięta – 5 gram
3. Melissa oficinalis – Melisa lekarska – 5 gram
4. Achillca millefolium – Krwawnik pospolity – 5 gram
5. Matricaria chamomilia – Rumianek pospolity – 5 gram
6. Utrica dicica – Pokrzywa pospolita – 5 gram
7. Tanacetum – Wrotycz – 5 gram
8. Cartex guercus – Kora dębu – 5 gram
9. Radix hydrolapathi – Kobylak – 5 gram
10. Pinis sylrestries -Pączki sosny /odrosty/-5 gram
11. Herba abrinthii – Ziele piołunu – 5 gram
12. Skórka pomarańczy – 5 gram
13. Kwiat lipy – 5 gram
SPOSÓB UŻYCIA:
Wszystkie składniki ziół mieszamy razem. Taki zestaw ziół wystarcza na 25 litrów czystej wody. Wszystkie zmieszane zioła wsypujemy do czystej wody, doprowadzamy do wrzenia wody wraz z ziołami. Zostawiamy pod przykryciem 30 minut. Następnie przecedzić wywar i dodać cukier, mieszać do rozpuszczenia się cukru w naparze ziołowym. Ostudzić syrop do temperatury 30 – 35 stopni i można podawać pszczołom.
