Czym żywią się pszczoły?
Gromadzenie zapasów zimowych przez pszczoły w naszych warunkach klimatycznych jest jednym z przejawów wielkiej zdolności adaptacyjnej tego gatunku, a zarazem procesem niezwykle skomplikowanym, w który zaangażowana jest większość członków rodziny.
Produkcja miodu:
Zbieraczka odwiedzając kolejne kwiaty pobiera wydzielinę nektarników czyli pachnący, słodki nektar. Zasysa go za pomocą narządu gębowego ssąco-gryzącego. Nektar ten poprzez gardziel i przełyk dostaje się do wola. Jest to zbiorniczek o pojemności 57 mm3 służący pszczole do przenoszenia pokarmów płynnych. Już w tym czasie zbieraczka dodaje do nektaru wydzielinę gruczołów gardzielowych zawierającą enzymy w tym głównie inwertazę rozkładającą sacharozę na cukry proste – glukozę i fruktozę.
Badania naukowe udowodniły, że pszczoła ma zdolność „odfiltrowywania” z nektaru ziaren pyłku, które z wola przechodzą do dalszych części przewodu pokarmowego i są tam trawione. Potrafi również odbierać z nektaru część szkodliwych zanieczyszczeń, w tym np. metale ciężkie /ołów, kadm, miedź, cynk/ . Ich zawartość może się zmniejszyć nawet o 25 – 30 %. Jest to mechanizm służący poprawie jakości gromadzonych zapasów i bezpieczeństwu przyszłych konsumentów.
Po powrocie do ula zbieraczka rozdaje przyniesiony nektar kilku młodym pszczołom-magazynierkom, które przejmują na siebie dalszy proces wytwarzania miodu. Dodają one wydzielinę swoich gruczołów ślinowych wraz z inwertazą, a następnie niewielkie kropelki nektaru składają do pustych, lub częściowo wypełnionych komórek plastra, gdzie odbywa się proces odparowywania wody. Proces ten powtarzany jest wielokrotnie. Najrzadszy nektar znajduje się w dolnej części plastra. Im wyżej tym jest on bardziej dojrzały i gesty. Szybszemu odparowywaniu służy duża powierzchnia plastrów w jakich rozkładany jest przyniesiony nektar oraz przepływ powietrza i temperatura. Te ostatnie czynniki mogą regulować pszczoły, natomiast ilość plastrów jakimi dysponują zależy już tylko od pszczelarza. Jeśli plastrów tych będzie zbyt mało pszczoły zaczną ograniczać czerwienie matki zalewając wszystkie wolne komórki.
Proces przetwarzania nektaru w miód trwa ok. tygodnia. Umieszczany on jest najczęściej z dala od wylotka tzn. w górnej części ula, z tyłu i po bokach.
Drugim niezbędnym rodzinie pokarmem jest pyłek kwiatowy. Zbieraczki przynoszą zebrane obnóża pyłkowe i zrzucają je bezpośrednio do komórek w pobliżu czerwiu. Pszczoły ulowe głowami ubijają przyniesione obnóża i dodają do nich niewielkie ilości miodu. Te zabiegi powodują, ze powstają właściwe warunki do rozpoczęcia fermentacji mlekowej wywoływanej przez specyficzne bakterie. Powstały w wyniku tego beztlenowego procesu kwas mlekowy na wiele miesięcy konserwuje pokarm pyłkowy, zwany pierzgą. Pierzga zajmuje komórki zazwyczaj tylko do połowy ich wysokości. Pozostają one otwarte.
Trzeci niezbędny dla rozwoju rodziny pokarm to mleczko pszczele produkowane przez gruczoły gardzielowe pszczół robotnic. Pokarmem tym żywione są młode larwy pszczół /do 3 dnia/ oraz matka przez całe życie. Mleczko jest pokarmem pełnoporcjowym tzn. zawierającym wszystkie niezbędne do życia składniki pokarmowe.
Poradnik młodego pszczelarza
Miodobranie to czas, na który czekamy z dużą niecierpliwością. Zawczasu należy się do niego przygotować organizacyjnie. Należy wymyć starannie miodarkę, wszystkie naczynia i sprzęt, a także wnętrze pracowni, czy innego pomieszczenia w którym będziemy wirować miód. Musimy także mieć w zapasie pewną ilość pustych ramek na wymianę. Dobrze byłoby też postarać się o pomocnika, czy pomocników, bowiem miodobranie to jedna z cięższych i bardziej pracochłonnych prac pasiecznych.
Do miodobrania przystępujemy w dniu pogodnym, upewniwszy się wcześniej, że w ulach znajduje się już dojrzały miód.
Do pasieki zabieramy oprócz zwykłego sprzętu także transportówkę do której wkładać będziemy odebrane plastry z miodem. Zamiast niej możemy zabrać zwykły korpus okryty wilgotnym płótnem.
Miodobranie rozpoczynamy od najwyższej kondygnacji. Kolejno wyciągamy ramki z poszytym miodem, omiatamy je nad ulem i wkładamy do transportówki. Jednocześnie wolne miejsce w ulu zapełniamy pustymi ramkami. Można także dzień wcześniej podłożyć pod magazyn miodowy przegrodę z przegonką. Przez noc pszczoły opuszczą miodnię.
W okresie trwania pożytku, gdy spodziewamy się następnych zbiorów, poprzestajemy na odebraniu miodu z nadstawki, lub z ostatniego korpusu ponad kratą odgrodową. Jeśli nie, możemy sięgnąć do niższej kondygnacji i odebrać miód pod warunkiem że nie ma tam czerwiu /nigdy nie wirujemy plastrów z czerwiem/. Jeśli natrafimy na ramki z miodem i czerwiem jednocześnie, możemy je przenieść ponad kratę. Po wygryzieniu pszczół będą one szybko zalane miodem i gotowe do wzięcia.
Czynność miodobrania powinna trwać jak najkrócej, aby nie powodować nalotu pszczół na otwarty ul. Odebrane ramki szybko wkładamy do zamykanej transportówki, lub przykrywamy mokrym płótnem w korpusie i następnie przenosimy do pracowni.
W jednym dniu odbieramy tyle miodu ile zdążymy go odwirować. Nie należy pozostawiać ramek do wirowania na drugi dzień, gdyż przez noc wystygną i miód trudniej będzie wylatywać z komórek.
W pracowni zaraz przystępujemy do wirowania plastrów. Najpierw musimy usunąć zasklepy przy pomocy odsklepiacza widelcowego, czy podgrzewanego noża, a następnie wkładamy je do miodarki. Pomocny jest tu stół do odsklepiania lub wanienki. Do kosza miodarki wkładamy ramki o zbliżonej wadze gdyż w przeciwnym wypadku miodarka zacznie „tańczyć” podczas wirowania. Najpierw na niewielkich obrotach wirujemy jedną stronę plastrów, aby ich nie wyłamać, potem szybciej i do skutku drugą , a na koniec dowirowujemy stronę pierwszą.
Wyciekający z miodarki miód trafia na gęste sito i przez nie do podłożonego garnka, lub wiaderka. Trzeba uważać aby sito lub garnek nie „przelało się”.
Sita mogą też się zatykać dlatego trzeba mieć ich przynajmniej 2-3 na wymianę, podobnie jak naczyń na miód.
Przecedzony miód zlewamy do baniek, lub do odstojnika.
Pozostałe zasklepy odsączamy na sitach z miodu i pakujemy do szczelnych worków foliowych, lub najlepiej od razu przetapiamy w topiarce słonecznej. Tym sposobem uzyskujemy najładniejszy, jasnożółty wosk.
Słowniczek pszczelarski
Ramka pracy – zwykła ramka bez węzy, lub ramka przedzielona na pół poziomą listewką. W górnej części w pustej przestrzeni pszczoły budują języki „dzikiej zabudowy” woskowej. Służy do obserwacji nastroju rojowego, a także do biologicznej walki z warrozą
Nektar – słodka ciecz wydzielana przez gruczoły zwane nektarnikami usytuowane z reguły na dnie kwiatu. N. zawiera 10-30 % cukrów
Izolator – Obudowa na część, całą lub kilka ramek, uniemożliwiająca przejście matki. Służy do okresowego ograniczania matek w czerwieniu, lub uzyskiwania larw w określonym wieku do wychowu matek
Higroskopijność miodu – właściwość wchłaniania wilgoci z otoczenia. Dlatego nigdy nie przechowujemy miodu w otwartych naczyniach
Odstojnik – duże naczynie ze stali nierdzewnej z kranem spustowym, służące do klarowania, a następnie rozlewania miodu
Odsklepiacz – przyrząd do usuwania zasklepu z komórek plastra przed wirowaniem miodu. Są np. o. widelcowe, w formie podgrzewanych noży, lub mechaniczne dla większych pasiek
Zasklep – woskowe wieczko zamykające komórkę z miodem
Nakrop – złożony w komórkach plastra świeży nektar, lub spadź o wodnistej
Obnóże pyłkowe – ładunki pyłku kwiatowego w postaci kolorowych kuleczek przenoszone do ula przez pszczołę na goleniach trzeciej pary nóg
Topiarka słoneczna – skrzynka pomalowana na czarno, od góry zamknięta podwójną szybą do której wkładamy odsklepiny, lub woszczynę przeznaczoną do przetopienia
Przegonka – urządzenie umożliwiające przechodzenie pszczół tylko w jednym kierunku. Używa się jej do usuwania pszczół z miodni przed
Ulik weselny – inaczej nukleus, niewielka skrzyneczka z małymi rameczkami lub snozami, zasiedlona niewielką rodzinką, służy do naturalnego unasieniania matek na pasieczysku lub trutowisku
Opalitki – kolorowe krążki służące do znakowania matek. Przyklejane natułowiu. Używa się 5 kolorów:
– biały 1 i 6 rok każdej dekady
– żółty 2 i 7 rok każdej dekady
– czerwony 3 i 8 rok każdej dekady
– zielony 4 i 9 rok każdej dekady
– niebieski 5 i 0 rok każdej dekady
