Drastyczne pogorszenie dobrostanu pszczół przyniosła Nosema ceranae. W odróżnieniu od znanej od dawna Nosema apis, która występowała głównie wiosną i często po pojawieniu się wiosennego pyłku występowało zjawisko samouzdrowienia, ceranae nigdy nie ustępuje samoistnie. Poza tym Nosema apis daje wyraźne objawy w postaci pobrudzonych odchodami pszczół uli podczas wiosennego oblotu, a Nosema ceranae rozwija się pozornie bezobjawowo. Nawet w drugim roku zakażenia występuje zjawisko wzmożonego czerwienia (pozorne ozdrowienie). Niestety, duża ilość cieszącego oko pszczelarza czerwiu nie przekłada się na siłę rodziny. Przeciwnie rodzina słabnie, „wypszczela” się i w ulu pozostaje czerw, pokarm i matka z garstką pszczół. Taka rodzinka albo zginie już w jesieni, albo najpóźniej zimą.
Dobrą stroną problemu jest fakt, że obie formy dają się leczyć w ten sam sposób. Oprócz wymogów higienicznych, częstej wymiany plastrów, obie nozemozy można zwalcza dostępnymi w handlu środkami ziołowymi, lub własnoręcznie sporządzoną herbatką.
Z dostępnych w handlu gotowych środków leczniczych można wymienić Nozevit. W ofercie czytamy:
„Preparat nie zawiera żadnych sztucznych składników. Również procesowi ekstrakcji nie towarzyszy wykorzystanie środków chemicznych. Stosowanie preparatu w rodzinie pszczelej nie powoduje odkładania się jego pozostałości w ulu. Stosując Nozevit jako dodatek do syropu cukrowego przyczyniamy się do oczyszczenia jelit pszczół z patogenów wewnętrznych w tym również z nozemy, eliminując tyn samym konieczność leczenia środkami chemicznymi. Nozevit wywiera długotrwały, pozytywny wpływ na ogólny stan zdrowia pszczół. Wigor, siła i produktywność rodzin pszczelich jest wzmocniona przez kolejne miesiące po zastosowaniu Nozevitu.
Nozevit należy podawać dwukrotnie w odstępach 10 dni wiosną i jesienią 15-20 kropli na 330 ml syropu cukrowego (dla ułatwienia 1 ml na 330 ml syropu).
Jeśli nadal jest problem z Nozemą należy podwoić dawkę czyli 2 ml Nozevitu na 330 ml syropu cukrowego. Jeśli jest poważny kłopot z Nozemą podajemy syrop z Nozevitem 4 razy w odstępach 4 dniowych.
Po otwarciu preparat należy trzymać w lodówce, zużyć w ciągu 60 dni”.
Sami możemy sporządzić następujące środki :
Piołun: w sklepie zielarskim saszetka 50 g piołunu kosztuje 7,- zł
50 g ziela piołunu zalać 2 l wrzątku. 0,5 l – 1 l naparu rozpuścić w 8 – 10 l syropu (jesienią użyć syty). Do zaparzanego piołunu można dodać po garści wrotyczy i igieł sosnowych. Polewać pszczoły w uliczkach. Jesienią 4 x po 200 ml na rodzinę, wiosną 2 x po 50 ml na rodzinę.
Kobylak (szczaw koński):
Podaje się go rodzinom zapobiegawczo do karmienia zimowego w postaci naparu 50g na 25l gotowego syropu. Leczniczo stosuje się do oprysku i podkarmienia chorych rodzin (wiosną) 50g na 10l rzadkiego syropu 1/1 opryskać i podać rodzinie po 0,5l co drugi dzień.
Czosnek – sok wyciśnięty dodaje się w ilości 1g soku ok. 40 kropli + 50ml spirytusu. Mieszankę taka dodaje się do 1l syropu 1/1 podając pszczołom po ¼ litra co 3 dni przez ok. 2—3 tygodnie. Do karmienia zimowego podaje się dawkę o połowę mniejszą, profilaktycznie.
Olejki anyżowe lub eukaliptusowe:
1g (42 krople) olejku anyżowego lub eukaliptusowego rozpuszczamy w 50 ml spirytusu lub wódki i dodajemy do 1 litra syropu 1:1 i intensywnie mieszamy. Na rodzinę dajemy 1/8 lub 1/4 litra w zależności od siły, co drugi dzień przez 2 do 3 tygodni. Olejki nie likwidują pasożytów lecz wspomagają naturalne siły obronne rodziny ułatwiając leczenie.
Uwaga: Podstawowym warunkiem ochrony pasieki przed skutkami nieuchronnego przecież zainfekowania jakimkolwiek patogenem jest przestrzeganie higieny, częsta wymiana plastrów, a przede wszystkim utrzymywanie zdrowych, silnych rodzin dobrze zaopatrzonych w pokarm węglowodanowy i białkowy. Takie rodziny są w stanie z powodzeniem przezimować w przysłowiowym „pudełku po butach”.
